Jaworze/mapa/ położona jest w obrębie Pogórza Cieszyńskiego u północnego progu Beskidu Śląskiego w rozgałęzieniu ułożonych południkowo ramion górskich łączących się w masywie Błotnego (917 m n.p.m.) znanego jako Błatnia. Głęboko wcięte doliny oraz stromo opadające zalesione stoki Bucznika (679 m), Ostrego (659 m), Borowiny (718 m) i Wysokiego (756 m) tworzą urocze tło dla położonej na pagórkach gminy. Przez miejscowość Jaworze przepływają potoki Szeroki i Wysoki natomiast przez Jaworze Nałęże przepływa potok Jasienica zwana również potocznie Jesionka.Gmina znana jest z walorów uzdrowiskowych, na tym terenie w XIX wieku odkryto źródła wody bogate w sole jodo–bromowe. Corocznie przybywa tutaj wiele osób ze schorzeniami dróg oddechowych. Na terenie Jaworza funkcjonują obiekty wczasowo-rekreacyjne, liczne ścieżki rowerowe i narciarskie.
Jaworze (niem. Ernsdorf, cz. Javoří) – miejscowość swoją nazwę wzięła od nazwy drzewa jawor (Acer pseudoplatanus). W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Javorse
1302–1305 – pierwsze zapiski dotyczące Jaworza w księgach biskupstwa wrocławskiego. Według tradycji Wiola córka księcia Mieszka cieszyńskiego, budującej się wsi nadała nazwę Jaworze.
1369 – książę cieszyński Przemysław I Noszak przejeżdżał przez Jaworze udając sie do Łowicza na spotkanie z królem Kazimierzem Wielkim i Ludwikiem Węgierskim, gdzie wystąpił jako sojusznik Polski w przygotowanej wojnie o przyłączenie Śląska do Polski.
1410 – Bolesław I cieszyński ze swoim wojskiem drogą przez Jaworze ruszył pod Grunwald
1434 – pierwsze zapisane w dokumentach nazwisko właściciela – Mikołaj von Arnsdorf
1572 – powstało państwo bielskie, do którego zostało włączone Jaworze, podzielone odtąd na trzy dzielnice: Jaworze Dolne, Jaworze Górne i Jaworze Średnie, należące do trzech właścicieli: Jana, Melchiora i Aleksandra Jaworskich. Kolejnymi właścicielami Jaworza byli Piotr Górecki (1613–1631), Jan Bludowski do 1654, Centnarowie Schlickowie, Starzyńscy, Klochowie
1654 – Habsburgowie przejęli Jaworze wraz z Księstwem Cieszyńskim
13 sierpnia 1683 – tzw. drogą solną przez Jaworze przemaszerowała pod dowództwem hetmana Mikołaja Sieniawskiego część armii polskiej zmierzającej pod Wiedeń
1701 – hrabia Arnold Leopold Laszowski nabył Jaworze Dolne od hrabiego Ferdynanda Henryka Sobka
1752 – Jaworze weszło w skałd nowo powstałego księstwa bielskiego
1759 – syn Arnolda Jerzy Ludwik Laszowski kupił Jaworze Górne, później Średnie. Po jego śmierci wieś przejęła córka Julia, następnie jej brat Jerzy Adam, potem mąż Julii – Arnold Saint-Genois
1772 – przez Jaworze uciekała do Cieszyna tzw. „generalność” konfederatów barskich z marszałkiem Michałem Janem Pacem i biskupem Adamem Krasińskim. Do tej generalności przedzierał się tajny kurier spod Baru – Józef Wybicki, późniejszy autor hymnu narodowego.
1782 – wybudowano kościół ewangelicki
1798 – na wierzchołku wzgórza Goruszka (411 m.), znajdującym się w centrum Jaworza, baronowie Saint Genois d’Anneaucourt, ówcześni właściciele tej miejscowości, wybudowali glorietę. Na tę datę budowy wskazuje napis „1798” wyryty pod dachem na jednej z kolumn. W roku 2003 przeprowadzono remont kapitalny gloriety i uporządkowano rozległy park
1802 – wybudowano kościół katolicki
1813 – pod Lipsk, w swoją ostatnią drogę przez Jaworze jechał książę Józef Poniatowski z resztkami wiernych ułanów, wśród których był Kazimierz Brodziński zachwycający się w swoich pamiętnikach porządkiem, czystością, oświatą i przywiązaniem do polskości ludu cieszyńskiego.
1862 – Śląski Urząd Krajowy w Opawie zatwierdził Jaworze jako uzdrowisko. Maurycy Saint Genois i jego syn Filip wybudowali pomieszczenia uzdrowiskowe i otworzyli atrakcyjny przypałacowy park dla kuracjuszy. Pierwszym znanym kuracjuszem leczącym się tutaj był Karol Szajnocha.
1870–1890 Jaworze rozkwitło jako uzdrowisko. Leczono w nim choroby układu oddechowego, pokarmowego, nerwowego oraz krążenia. Odkrywcą i propagatorem Jaworza jako uzdrowiska był Wincenty Pol. Wraz z Polem w Jaworzu przebywali malarz Aleksander Kotsis oraz profesor Fryderyk Skobel. Gościł też w uzdrowisku Jan Karłowicz.
1888 – wybudowano linię kolejową i stację na obrzeżu Jaworza i Jasienicy
1896 – wakacje spędziła tutaj Maria Konopnicka.
1900 – według austriackiego spisu ludności w 258 budynkach w Jaworzu na obszarze 2213 hektarów mieszkało 2289 osób
1906 – Jaworze kupił hrabia Jan Larisch
1918 – część budynków i urządzeń zdrojowych przejął dr Zygmunt Czop i kontynuował tradycje uzdrowiskowe
1927–1930 – Jerzy Czop, syn Zygmunta wybudował nowy zakład leczniczy. Zakład ten działał do wybuchu II wojny światowej. Przebywała tutaj wielokrotnie Maria Dąbrowska, przebywali i leczyli się Julian Tuwim, Kazimierz Wierzyński, Stanisław Ligoń, Mira Zimińska-Sygietyńska, Zofia Kossak-Szczucka, Gustaw Morcinek oraz Jan Parandowski, który tutaj kończył pisać „Dysk olimpijski”. Przyjeżdżali tu później Jerzy Zawieyski, Stefan Kisielewski , Wacław Sierpiński. Uzdrowisko odwiedził też Melchior Wańkowicz, który w książce Ziele na kraterze z humorem przedstawił reguły obowiązujące kuracjuszy w zakładzie doktora Czopa. W Jaworzu miał willę premier Janusz Jędrzejewicz, przyjeżdżał też jego brat-minister oświaty profesor Wacław Jędrzejewicz. Bywali tu i inni ówcześni ministrowie, Julian Eberhardt i Władysław Zawadzki, a także były premier Ignacy Daszyński oraz Jan Piłsudski – brat marszałka Józefa.
1945 – wojenne przemarsze wojsk zakończyły oddziały Armii Czerwonej pod dowództwem generała Andrieja Greczki.
Po wojnie tradycje uzdrowiskowe kontynuował Beskidzki Zespół Leczniczo Rehabilitacyjny w Jaworzu.
Grodziec/mapa/ (cz. Hradec, niem. Grodzietz) – Nazwa miejscowości wywodzi się od staropolskiej nazwy '*gordъ – gród oznaczającej „umocnienie, ogrodzoną osadę” o charakterze obronnym.Miejscowość położona jest nad Zlewańcem i Łańskim Potokiem, na Pogórzu Śląskim u podnóży jednego z jego wybitniejszych wzgórzy – Górka (474 m n.p.m., w południowo-wschodniej części wsi). a także Witalusza (398 m n.p.m.) i Goruszki (345 m n.p.m.). Od strony północnej sąsiaduje z Bielowickiem, od strony północno-wschodniej z Łazami, od wschodu ze Świętoszówką i Bierami, na południowym wschodzie z Brenną, na południu z Górkami Wielkimi, na zachodzie. Została po raz pierwszy wzmiankowana w łacińskim dokumencie Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 jako Grodische villa Snessonis]. Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Grodzyecz oraz Grodzecz wymienia także w latach (1470-1480) Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis.Wieś znajdowała się wówczas w granicach utworzonego w 1290 roku księstwa cieszyńskiego. Jednakowoż zapis w Liber fundationis… jednoznacznie sugeruje, że owa Grodische, wioska Snessona jest starsza od pozostałych wiosek położonych pomiędzy Skoczowem a Czechowicami wśród których została wymieniona, a gdzieś obok niej istniała druga osada o podobnej nazwie i to jeszcze starsza, gdyż w owym dokumencie nie została wymieniona w ogóle. Z położenia wioski Snessona wynika niewątpliwie, że chodzi o współczesny Grodziec, natomiast drugie Grodische utożsamia się z Grodziszczem, obecnie w granicach gminy Cierlicko w Czechach. Tak więc nazwa wsi sugeruje funkcjonowanie tu gródka i podległej mu osady rządzącej się prawem polskim. Gródkiem tym była zapewne drewniana warownia powstała być może jeszcze w czasie funkcjonowania kasztelanii cieszyńskiej, przy trakcie handlowym z Krakowa przez Cieszyn na Morawy. Z końcem XIV wieku na jej powstał murowany dwór obronny.
Z 1447 pochodzi pierwsza wzmianka o grodzieckiej parafii pw. św. Bartłomieja Apostoła i Męczennika, liczyła wówczas ok. 90 parafian
Na początku XVI wieku Grodziec od księcia cieszyńskiego Kazimierza II otrzymali Grodeccy herbu Radwan. W latach 1542–1580 zbudowali oni w miejscu dworu gotycko-renesansowy zamek, a w poł. XVII w. założyli park zamkowy, tworząc zespół zamkowo-parkowy. Kolejnymi po Grodzieckich właścicielami zamku i wsi byli: Marklowscy, Sobkowie, Larischowie, ponownie Marklowscy, Erdmannowie, Kalischowie, Zoblowie, Franciszek Strzygowski i Ernest Habicht. Ten ostatni, władający dobrami w latach 1927–1939, stworzył na zamku dużą kolekcję muzealno-biblioteczną (rozproszoną po różnych muzeach w latach 40.).
Po likwidacji w Austrii struktur feudalnych w 1848 (a więc i Księstwa Cieszyńskiego) Grodziec wszedł w skład powiatu bielskiego. W 1888 powstała Kolej Miast Śląskich i Galicyjskich (Frydek-Mistek – Cieszyn – Bielsko-Biała – Kalwaria Zebrzydowska) ze stacją w Grodźcu.
W latach 1945–1954 r. Grodziec był siedzibą gminy zbiorowej. Po przywróceniu w 1973 r. gmin znalazł się w granicach gminy Jasienica, w latach 1975–1998 należącej do województwa bielskiego. W 1946 r. na terenie dawnych przyzamkowych zabudowań dworskich utworzono Zakład Doświadczalny Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego, od 1962 r. należący do Instytutu Zootechniki Państwowego Instytutu Badawczego. Do Zakładu Doświadczalnego należał również zamek, w 2005 r. został zakupiony przez prywatnego inwestora .
Do zabytków Grodźca zaliczają się:
gotycko-renesansowy zamek Grodzieckich z lat 1542–1580 (później przebudowywany)
12-hektarowy park zamkowy w stylu angielskim założony w poł. XVII wieku
neogotycki kościół św. Bartłomieja z lat 1908–1910
ruiny starego kościoła: wybudowany w 1579 r., po 1910 r. popadający w ruinę, w 1927 r. rozebrano wieżę i nawę, od 1984 r. mury prezbiterium i fundamenty nawy zabezpieczone jako trwała ruina
neogotycka kaplica grobowa rodu Zoblów z 1863 r. na wzgórzu Goruszka
XVIII- i XIX-wieczne zabudowania gospodarcze należące do Zakładu Doświadczalnego Instytutu Zootechniki P.I.B.
W granicach wsi znajdują się dwa rezerwaty przyrody:
Morzyk, pow. 12 ha, utw. 1996
Dolina Łańskiego Potoku, pow. 47 ha, utw.
Jasienica (niem. Heinzendorf, cz. Jasenice) – nazwa miejscowości, która w minionych wiekach dość często się zmieniała, pochodzi najprawdopodobniej od jesionów porastających niegdyś podmokły teren wsi.Pierwsza historyczna wzmianka o wsi pojawiła się w roku 1305, kiedy to w „Księdze Fundacyj” (Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis) wymieniona została wśród wsi zakładanych przez biskupstwo wrocławskie pod łacińską nazwą Gessenita. Zapiski kronikarskie z 1335 roku mówią o istnieniu w Jasienicy parafii pw. św. Jerzego Męczennika oraz o zbieraniu dziesięcin i świętopietrza na rzecz Watykanu przez nuncjusza papieskiego Galharda de Carceribusa.
Wieś stanowiła własność książąt cieszyńskich. Za panowania Wacława III Adama (1545-1579) duża część mieszkańców Jasienicy przeszła na luteranizm. W roku 1572 wieś weszła w skład nowo powstałego bielskiego państwa stanowego[4], przekształconego w 1752 r. w księstwo bielskie.
W roku 1679 Jasienica zmieniła nazwę na Iaschenitz, a w 1688 na Heinzendorf, co może świadczyć o silnych wpływach osiadłych tam kolonistów niemieckich.
W związku z uruchomieniem w roku 1784 tzw. szosy cesarskiej biegnącej przez Jasienicę, powstała we wsi stacja pocztowa. Dwa lata później wybudowano szkołę jednoklasową.
Rozwój miejscowości uległ przyspieszeniu w XIX wieku, co wiązało się z uprzemysłowieniem Bielska i Skoczowa. W roku 1888 oddano do użytku Kolej Miast Śląskich i Galicyjskich łączącą Bielsko z Frydkiem przez Cieszyn.
Ważnym wydarzeniem w historii wsi było założenie w roku 1881 przez wiedeńczyka Józefa Hoffmana fabryki mebli giętych. W 1913 roku zakład zatrudniał 700 robotników i produkował około 300 tys. sztuk mebli rocznie[5]. Od 1923 roku fabryka nosiła nazwę Thonet-Mundus, istnieje do dziś pod nazwą Paged Meble Sp. z o.o.