Frydek-Mistek

Frydek-Mistek (czes. Frýdek-Místek, wym.  niem. Friedeck-Mistek) –  nad Ostrawicą (dopływ Odry), na skraju Ostrawsko-Karwińskiego Zagłębia Węglowego, na granicy Śląska Cieszyńskiego (Frýdek) i Moraw (Místek), ok. 30 km od granicy polsko-czeskiej, u stóp Beskidu Morawsko-Śląskiego.Historia Frydka sięga  księcia cieszyńskiego Mieszka I i granicznego kasztelu obronnego wraz z osadą targową Jamnica, tuż po wyodrębnieniu się Księstwa Cieszyńskiego. Pierwsza wzmianka o osadzie w tym rejonie pod nazwą Jannutha pochodzi z 1305 roku i chodzi tu prawdopodobnie właśnie o Jamnicę.  Kazimierz I w dokumentach lennych z 1327 roku, gdzie książę cieszyński oddaje się pod zwierzchnictwo króla czeskiego Jana Luksemburskiego, po raz pierwszy wymieniono nazwę Jamnica.  Kasztel obronny został rozbudowany w zamek o nazwie Frydek, a obok niego założono miasto na prawie magdeburskim z rynkiem i ratuszem, które przejęło nazwę od zamku. W dokumentach nazwa Frydek pojawia się po raz pierwszy w 1386 roku.Zamek był stopniowo rozbudowywany i za czasów  Przemysława I Noszaka (1355-1410) dobudowano piętrowy pałac, a miasto otoczono murami obronnymi. W 1402 roku Przemysław I Noszak wszedł w posiadanie graniczących z Frydkiem terenów po stronie morawskiej, w tym Mistka, dzięki czemu Frydek stał się centrum administracyjnym rozległego obszaru, nazywanego państwem frydecko-misteckim (do 1581 roku). Kolejny książę, Bolesław I, nadaje Frydkowi w 1423 roku prawa miejskie m.in. do ścigania dłużników, do posiadania samorządu miejskiego i prawo milowe. W owym czasie Frydek był największym po Cieszynie miastem w księstwie, posiadał bowiem 100 domów mieszczańskich i liczne zakłady rzemieślnicze (sukiennicy, garncarze, szewcy i kowale). Powstał też kościół parafialny pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela, przy którym działała szkoła parafialna. Do miasta otoczonego murami prowadziły dwie bramy: cieszyńska i hukwaldzka. Zadłużenie księcia cieszyńskiego Bolesława II zmusiło go w 1434 roku do oddania w dzierżawę Frydku wraz z okolicą właścicielom Ostrawy. W 1463 roku król czeski Jerzy z Podiebradu nadał miastu prawo organizowania dwóch jarmarków rocznie: przed dniem św. Jana Chrzciciela (26 czerwca) i przed dniem św. Katarzyny (25 listopada).W 1490 roku miasto powraca pod bezpośrednie władanie książąt cieszyńskich, jednak w 1545 roku zostaje ponownie zastawione przez Wacława III Adama, tym razem panom z Pernsztajnu. W 1550 roku miasto uzyskuje od nich prawo do warzenia piwa i potwierdzone zostają inne przywileje miejskie. Pod rządami Pernsztajnów Frydek zaczyna jednak podupadać. Wspieranie przez nich protestantyzmu nie podoba się księciu Wacławowi III Adamowi, który w 1554 roku odkupuje miasto z okolicą za 12.000 złotych węgierskich.  Od 1571 roku ziemia frydecka już tylko formalnie i administracyjnie należała do Księstwa Cieszyńskiego,  uzyskała status państwa stanowego podległego bezpośrednio cesarzowi. Jednak cesarz tylko dwa lata pozostawał właścicielem państwa frydeckiego, bowiem już w 1573 roku sprzedał go braciom Lokowskim z Lokova.  Od1584 r. właścicielami zostala rodzina  Bruntalskich z Vrbna. W 1592 roku dużą część miasta strawił olbrzymi pożar,zniszczona została szkoła , większość domów i kościół .Pierwsza połowa XVII wieku to okres kontrreformacji. W 1602 roku nieliczni już we Frydku protestanci zostali zmuszeni do przejścia na katolicyzm. W 1607 roku kolejny pożar niszczy miasto i poważnie uszkadza zamek. Zaraz po pożarze wybuchła zaraza, która pozbawiła życia ok. 40 % mieszkańców. Podczas wojny trzydziestoletniej miasto oblegały różne wojska.Od sierpnia do grudnia 1626 roku oblegają go  Duńczycy  i plądrują po zdobyciu . Wojska cesarskie wyparają Duńczyków z Frydka w 1627 roku, jednak nie zachowały się wiele lepiej od nich, rozkradając to, co jeszcze w mieście zostało. Jako zadośćuczynienie cesarz nadał w 1633 roku Frydkowi prawo do pobierania myta. W  1636 roku, miasto i całe państwo stanowe zostało sprzedane hrabiemu Jerzemu z Oppersdorfu. Nowy właściciel rozpoczął przebudowę zamku piastowskiego,  ukończoną  w 1662 roku. Z inicjatywy hrabiego miasto wzbogaciło się o browar zamkowy, browar mieszczański (przy Bramie Cieszyńskiej), przyrynkową restaurację dla „lepszych gości” i gospodę ze stajnią dla furmanów. Obok zamku na rynku istniał skład pszenicy i jęczmienia. W 1657 roku cesarz udzielił miastu prawa do organizowania dwóch targów rocznie oraz dwudniowego przedjarmarku na dobytek. W spisie z 1664 roku napisano, że Frydek posiadał min. Zamek, 195 domów, 2 browary, łaźnię, lodownię i szpital i więzienie, zwane często „frydeckim Szpilbergiem”.12 kwietnia 1688 roku wybuchł jeden z największych pożarów w historii miasta, który strawił niemal jego całość, włącznie z zamkiem, kościołem i przedmieściami. W 1699 roku powoli podnoszące się ze zgliszczy miasto wraz z okolicą przejmuje ród Prażniów.W 1740 roku położono kamień węgielny pod budowę barokowego kościoła Najświętszej Marii Panny. Pracę przerwała I wojna śląska, podczas której wojska pruskie weszły na teren Śląska Cieszyńskiego.  Budowę dokończono po ich wyparciu, w 1759 roku. Po konsekracji kościoła Frydek stał się szybko najważniejszym centrum pątniczym Śląska Cieszyńskiego, przyciągającym  pielgrzymów z regionu, ale także będącym (do dzisiaj)  celem pielgrzymek mieszkańców biskupstwa ołomunieckiego.W 1785 roku Frydek otrzymał połączenie pocztowe w ramach tzw. Drogi morawsko-śląskiej, prowadzącej z Ołomuńca do Cieszyna. W 1797 r.  miasto wraz z państwem stanowym przeszło na własność Habsburgów, którzy władali nim aż do 1918 roku. Większość habsburskich właścicieli miasta nosiła jednocześnie tytuł książąt cieszyńskich, co spowodowało, że frydeckie państwo stanowe zaczęło tracić swą autonomię, stanowiąc formalnie i administracyjnie część Księstwa Cieszyńskiego. W 1869 roku Frydek stał się miastem magistrackim, a w następnych latach uzyskał połączenie kolejowe z Ostrawą i Frydlantem (1871) i znalazł się na trasie tzw. kolei miast śląskich (Frydek-Cieszyn-Bielsko).  W czasie formowania się granic Polski i Czechosłowacji po I wojnie światowej pojawił się problem podziału Śląska Cieszyńskiego między oba kraje, Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego, proponując podział na zasadzie etnicznej, przeprowadziła granicę ok. 10 km na północ od Frydka, uznając te tereny za etnicznie czeskie .Po wojnie czechosłowacko-polskiej z 1919 roku i podziale Śląska Cieszyńskiego przez Radę Ambasadorów w 1920 roku, Frydek, wraz z całym Zaolziem, włączono do Czechosłowacji. 1 stycznia 1943 roku połączono śląski Frydek z morawskim Mistkiem oraz okolicznymi wioskami w nowe miasto, nazwane  Frydek-Mistek. Frydek-Mistek został ostatecznie wyzwolony spod okupacji hitlerowskiej dopiero 4 maja 1945 roku. W ciężkich walkach o miasto z Niemcami, którzy wycofali się tu z rejonu Cieszyna, zginęło ponad 1000 żołnierzy Armii Czerwonej. Frydek-Mistek po II wojnie światowej powrócił do Czechosłowacji, po czym nastąpił jego gwałtowny rozwój. Miasto powiększyło się terytorialnie i pod względem liczby ludności. Stało się też ważnym ośrodkiem przemysłowym, komunikacyjnym, administracyjnym i kulturalnym, powiązanym z Zagłębiem Ostrawsko-Karwińskim. Szczęśliwie, pomimo rozwoju miasta i powstania dużych osiedli mieszkaniowych, centrum Frydka zachowało swój charakter i jest godną polecenia atrakcją turystyczną, która przypomina o historii tego miejsca.