Cieszyn, Skoczów, Ustroń, Wisła, Goleszów, Trójwieś, Brenna, Jaworze, Strumień, Bielsko, Czechowice Dziedzice, Ostrawa, Jabłonków, Frydek Mistek, Szonów/ Šenov/, Cierlicko/Terlicko/, Karwina, Trzyniec, Havirzów,
Historia i Zwiedzanie słów kilka na wstępie …
Śląsk Cieszyński – kraina historyczna w Polsce i Czechach, obejmująca południowo-wschodnią część Śląska, skupioną wokół miasta Cieszyn i rzeki Olzy. Jego obszar to ok. 2280 km², obecnie teren ten zamieszkuje ponad 800 tysięcy ludzi (463 tysiące po stronie czeskiej plus ok. 350 tysięcy osób po polskiej). Granice regionu ukształtowały się wraz z powstaniem kasztelanii cieszyńskiej po raz pierwszy wzmiankowanej w 1155 roku, następnie region utrwalił się w postaci księstwa, które począwszy od piętnastego wieku poczęło tracić okresowo terytorialną jedność, pomimo tego wśród mieszkańców utrzymywało się wspólne poczucie więzi. Mieszkańcy Śląska Cieszyńskiego cechują się bardzo silnym poczuciem tożsamości regionalnej, dotyczy to zarówno polskiej części tego regionu, jak i tzw. Zaolzia. Jedną z cech charakterystycznych tego regionu był wielki rozwój polskiego ruchu narodowego.
Księstwo Cieszyńskie (łac. Ducatus Tessinensis, niem. Herzogtum Teschen, czes. Těšínské knížectví) – śląskie księstwo ze stolicą w Cieszynie istniejące w latach 1290-1918 . W latach 1290-1653 znajdowało się pod panowaniem miejscowej linii piastów. W 1653 roku przeszło pod panowanie Habsburgów. Od 1772 roku książęta cieszyńscy pochodzili z dynastii książąt lotaryńskich, w latach 1767-1822 z dynastii Wettynów, a od 1822 do 1918 roku z dynastii Habsburgów lotaryńskich.
Granice geograficzne – północna: wzdłuż rzeki Olzy od ujścia do rzeki Odry w pobliżu Bogumina i dalej na wschód wzdłuż granicy polsko-czeskiej w okolicach Karwiny; następnie na terytorium Polski wzdłuż północnej granicy powiatów cieszyńskiego i pszczyńskiego (po części wzdłuż Jeziora Goczałkowickiego), a dalej powiatów bielskiego i pszczyńskiego wzdłuż rzeki Wisły aż do ujścia rzeki Białej; – wschodnia: wzdłuż rzeki Białej przez miasto Bielsko-Biała aż do ujścia dopływowej rzeki Białki; następnie na zachód wzdłuż rzeki Białki pomiędzy miejscowościami Bystra Śląska i Bystra Krakowska do szczytu góry Klimczok; dalej na południe zgodnie z granicą powiatów cieszyńskiego i żywieckiego aż do granicy polsko-słowackiej; – południowa: wzdłuż granicy państwowej pomiędzy Polską i Słowacją w rejonie Koniakowa, a następnie na zachód wzdłuż granicy pomiędzy Czechami i Słowacją aż do źródeł rzeki Ostrawicy; – zachodnia: wzdłuż rzeki Ostrawicy aż do jej ujścia do rzeki Odry na terenie miasta Ostrawy; dalej na północ wzdłuż rzeki Odry aż do ujścia rzeki Olzy w rejonie Bogumina. Pod względem administracyjnym na obszar Śląska Cieszyńskiego składają się: w części polskiej: powiat cieszyński, zachodnia część powiatu bielskiego oraz zachodnia część miasta Bielsko-Biała na prawach powiatu; cały obszar znajduje się w granicach woj. śląskiego; w części czeskiej: powiat Karwina, wschodnia część powiatu Frydek-Mistek, wschodnia część powiatu Ostrawa oraz wschodnia część miasta Ostrawa; cały obszar znajduje się w granicach kraju morawsko-śląskiego. Geograficznie w skład Śląska Cieszyńskiego wchodzą: zachodnia część Pogórza Śląskiego (zwana Pogórzem Cieszyńskim), zachodnia część Beskidu Śląskiego (granica biegła wododziałem Wisły i Soły), wschodnia część Beskidu Śląsko-Morawskiego, północna część Bramy Morawskiej oraz południowo-zachodnia część Kotliny Oświęcimskiej. Główne rzeki: Olza, Wisła, Ostrawica, Odra, Biała. Najwyższe szczyty: w części czeskiej: Łysa Góra – 1323 m n.p.m. (Beskid Śląsko-Morawski) w części polskiej: Barania Góra – 1220 m n.p.m. (Beskid Śląski) . Głównymi miastami są: : Cieszyn, Bielsko-Biała (lewobrzeżna do Białej ) Czechowice-Dziedzice, Skoczów, Ustroń, Wisła, Strumień, Ostrawa (część położona na wschód od rzek Odry i Ostrawicy ), Karwina, Frydek-Mistek (wschodnia część miasta z historycznym miastem Frydek), Hawierzów, Czeski Cieszyn, Jabłonków, Trzyniec, Bogumin.
Garść historii– najstarsze ślady bytności człowieka, na obszarze Śląska Cieszyńskiego odnaleziono w Kończycach Wielkich i pochodzą sprzed 783 tys. lat p.n.e. Pierwsze społeczności rolnicze pojawiły się tu dopiero w IV tysiącleciu p.n.e. i związane są z późną kulturą lendzielską, zidentyfikowaną w trzech stanowiskach: Krasnej, Gumnach i Kisielowie. W epoce żelaza powstały osiedla m.in. w Kocobędzu (tzw. Stary Cieszyn), na Górze Zamkowej w Cieszynie, na Tule, w Wędryni. Luźne znaleziska z okresu wpływów rzymskich świadczą o przebiegu dalekosiężnych szlaków handlowych, a ślady dużych osad z tych czasów odnaleziono w Łazach i Kowalach, . Po okresie wielkiej wędrówki ludów obszar Śląska Cieszyńskiego zamieszkiwało słowiańskie plemię Golęszyców. Ziemia cieszyńska stanowiła południowo-wschodnią część ich terytorium, z głównym grodem w Kocobędzu oraz uzupełniającym go grodziskiem w Międzyświeciu. W latach 80. lub na początku lat 90. IX wieku zniszczeniu uległ gród w Kocobędzu, po czym tutejsze centrum osadnicze przeniosło się na wzgórze po drugiej stronie Olzy na Górę Zamkową w Cieszynie. U schyłku X wieku tereny zamieszkiwane przez Golęszyców stanowiły pole rywalizacji państw Piastów i Przemyślidów czeskich. W 1155 roku po raz pierwszy wymieniona została kasztelania cieszyńska, stanowiąca część dzielnicy śląskiej i fundament terytorialny dla powstałego w 1290 roku księstwa cieszyńskiego rządzonego przez miejscową linię Piastów do 1653 roku, a w 1327 zhołdowanego Czechom. W latach 70. XVI wieku z powodu kłopotów finansowych cieszyńscy książęta sprzedali część swych dóbr, m.in. Bielsko i Frydek, przez co region Śląska Cieszyńskiego utracił administracyjną jedność. Po wymarciu Piastów w 1653 władzę w imieniu Habsburgów przejęli desygnowani namiestnicy. Zasadnicza zmiana nastąpiła w 1766 kiedy to cesarzowa Maria Teresa Habsburg podarowała swej córce Marii Krystynie oraz jej mężowi Albertowi Saskiemu Księstwo Cieszyńskie jako niepodzielne lenno. Jednym z wyróżników tych ziem w stosunku do Górnego Śląska była znaczna rola jaką wśród ludności pełniło wyznanie ewangelicko-augsburskie po okresie kontrreformacyjnym oraz fakt pozostania Śląska Cieszyńskiego w Monarchii Habsburgów po zakończeniu wojen śląskich. W okresie rozbiorów napłynęła tu masowo ludność polska z Galicji, głównie do Ostrawsko-Karwińskiego Zagłębia Węglowego, które należało do największego w Cesarstwie Austriackim. W spisach powszechnych zarówno w 1890 jak i w 1900 roku polskojęzyczna ludność tego obszaru stanowiła 60,6% ogółu mieszkańców, wobec 27,1% czesko- i 18% niemieckojęzycznej. Na Śląsku Cieszyńskim w XIX wieku aktywnie działali przedstawiciele polskiej myśli jak Paweł Stalmach i Andrzej Cinciała (skupieni wokół „Tygodnika Cieszyńskiego”), którzy m.in. walczyli o urzędowy język polski. Tutaj także działali: ks. Józef Londzin – redaktor „Gwiazdki Cieszyńskiej”, czasopisma umacniającego świadomość narodową Polaków i walczącego o ich prawa, ks. Ignacy Świeży – współzałożyciel Związku Ślązaków Katolików i Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego, Franciszek Michejda – współzałożyciel „Dziennika Cieszyńskiego” oraz redaktor „Przeglądu Politycznego”, Jan Michejda – współzałożyciel Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego, oddziału Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” i wielu szkół, Adam Sikora – księgarz i urzędnik, fundator parku w Cieszynie, Jan Kubisz – poeta, autor wiersza „Do Olzy” (lub inaczej: „Płyniesz Olzo”) uważanego za hymn Śląska Cieszyńskiego (w szczególności Zaolzia), Jerzy Cienciała – współzałożycielem i pierwszym kierownikiem klubu sportowego „Sokół Wicher” w Wędryni, Adam Cienciała – działacz społeczny, i wielu innych. W okresie I wojny światowej w Cieszynie utworzono Legion Śląski rekrutujący się z 600 ochotników z terenów Śląska Cieszyńskiego, który w ramach II Brygady Legionów pod dowództwem gen. Józefa Hallera uczestniczył we wszystkich kampaniach wojennych w Karpatach i Besarabii, na Bukowinie i Wołyniu. Legioniści brali udział między innymi w bitwie pod Mołotkowem oraz w bitwie pod Kostiuchnówką, gdzie poległ dowódca kompanii, porucznik Jan Łysek. Po zakończeniu I wojny światowej roszczenia do Śląska Cieszyńskiego zgłosiły Polska oraz Czechosłowacja. Pomimo wcześniejszych ustaleń co do podziału tego rejonu wzdłuż granic etnicznych, 23 stycznia 1919 roku wojska czechosłowackie przekroczyły linię demarkacyjną i zaatakowały nieliczne oddziały polskie. Rząd Czechosłowacji tłumaczył swoją akcję koniecznością zapobieżenia przeprowadzeniu wyborów do Sejmu na terenach, o przynależności których decyzja miała dopiero zapaść. Ofensywa zatrzymała się na linii Wisły 31 stycznia, kiedy nastąpiło zawieszenie broni po bitwie pod Skoczowem. 3 lutego 1919 r. zawarto porozumienie, na mocy którego ustalono nową linię demarkacyjną (wzdłuż linii Kolei Koszycko-Bogumińskiej). Ostatnie walki były podjęte przez stronę czeską między 21 a 24 lutego. 25 lutego wojsko polskie wkroczyło do Cieszyna. Na początku 1920 roku miała miejsce nieudana próba przeprowadzenia plebiscytu na Śląsku Cieszyńskim. Ostatecznie decyzją Rady Ambasadorów z 28 lipca 1920 roku podzielono region (i Cieszyn) pomiędzy oba kraje (w przybliżeniu wzdłuż rzeki Olzy). Polska otrzymała ok. 1002 km² (czyli 44%), a Czechosłowacja ok. 1280 km² (tj. 56%). Po stronie czechosłowackiej pozostała duża ilość (ok. 150 tys.) ludności polskiej, stanowiącej wtedy większość na rozległych obszarach tzw. Zaolzia. 2 października 1938 roku wojska polskie zajęły większość terenów czechosłowackiego Śląska Cieszyńskiego (Zaolzie). Nastąpiło to następnego dnia po tym, jak oddziały niemieckie wkroczyły do Czechosłowacji i zajęły Kraj Sudecki Sudetenland. W 1945 roku przywrócono granicę sprzed 1938, choć obszar ten pozostawał spornym. Dopiero w 1958 roku Polska i Czechosłowacja podpisały porozumienie zatwierdzające granicę ustaloną w 1920 r. Po podziale Czechosłowacji w 1993 roku Zaolzie znalazło się w granicach Czech. 22 kwietnia 1998 powstał Euroregion Śląsk Cieszyński, jednak jego obszar nie pokrywa się z historycznymi ziemiami Śląska Cieszyńskiego, gdyż włączono do niego m.in. Jastrzębie-Zdrój, a część terenów należy do Euroregionu Beskidy. 21 grudnia 2007 roku, wraz z wejściem Polski, Czech i Słowacji do Układu z Schengen, na granicach zniesiona została kontrola graniczna.
Zapraszamy serdecznie do odwiedzania naszego serwisu …